Afazi; konuşmayı, anlamayı, okumayı ya da yazmayı engelleyerek günlük hayatı besbelli formda etkileyebilen hastalıklardan biri olarak biliniyor.
Nöroloji Kısmından Doç. Dr. Özge Arıcı Düz, afazinin ansızın ortaya çıkabileceği üzere yavaş yavaş artarak da ortaya çıkabileceğini aktararak, “Ortaya çıkış biçimleri nedenleri kıymetlendirmek için de değerlidir. Bilhassa inme sonrası ansızın ortaya çıkabileceği üzere, bilhassa yavaş nöron yıkımı ile karakterize nörodejeneratif hastalıklar (bunama çeşitleri) üzere hastalıklarda ilerleyici biçimde yavaş yavaş ortaya çıkabilir. İnmeler en sık olarak karşımıza çıkan nedendir fakat bununla birlikte birtakım bunama alt tipleri, beyin tümörleri, multipl skleroz, beyin kanamaları, çocuklarda izlenen gelişim bozuklukları üzere hastalıklar da öteki nedenler ortasında yer alır” değerlendirmesinde bulundu.
Düz, konuşma bozukluklarının toplumda sıklıkla izlenebilen nörolojik yakınmalar olduğunu belirterek, “Genel olarak afazi olarak isimlendirilirler ve pek çok alt tipleri vardır. Söz bulma zahmeti formunda olabileceği üzere hiç söz çıkaramamaya kadar değişen şiddetlerde olabilir” tabirlerini kullandı.
“KELİME BULMA ZAHMETİNE DİKKAT”
Bilhassa ilerleyici tip afazilerin birinci devrinde hastaların kısa cümlelerle konuşup, bazen cümleyi tamamlamakta zorlandığını belirten Doç. Dr. Düz, şunları kaydetti:
“Zaman içerisinde sözleri karıştırarak bir sözün yerine diğer bir söz söylerler, bu durumun sıklığı vakit içerisinde giderek artar. Konuşma sırasında daha monoton konuşurlar ve bazen anlamsız sözler kullanabilirler. Yakınmaları arttıkça konuşma karşı taraf tarafından anlaşılmaz hale gelir ve bağlantı besbelli zorlaşır. Bireylerin konuştuklarını anlayamaz ve uygun yanıtlar veremezler.
Tanısı sıklıkla klinik muayene ile konur. Fakat afazi tipini belirlemek için detaylı lisan marifet testleri ve ileri nöropsikiatrik değerlendirmeler gerekir. Bununla birlikte nedeni ortaya koyabilmek için beyin görüntüleme tetkikleri (MRG), ya da işlevsel MRG tetkikleri teşhis için başvurulabilecek ileri inceleme prosedürleridir.
Tedavide altta yatan hastalığın tedavisi ile birlikte konuşma ve lisan terapisi bariz katkı sağlayabilir. Lakin tedavi muvaffakiyetini belirleyen faktörler altta yatan hastalığın tipi ve şiddetidir. Bir şahısta konuşma ya da manaya zahmeti, söz bulma zahmeti, okuma ya da yazma meseleleri olması halinde mümkün nedenler açısından kesinlikle tabibe başvurmak gerekir.”
“BUNAMA ALT TİPLERİNDEN BİRİSİDİR”
Düz, afazi varlığında en büyük sorunun hastanın bilişsel etkilenmesine bağlı ortaya çıkan toplumsal özürlülük olduğunu aktararak, şu sözleri kullandı:
“Günlük yaşamsal faaliyetler, mesleksel hünerler besbelli olarak etkilenir. Bruce Willis nedeniyle son devirde gündeme gelen az lakin değerli bir hastalık primer progresif afazi nörodejeneratif hastalık kümesinden ilerleyici bir hastalıktır ve bunama alt tiplerinden birisidir. Afazi en değerli bulgularından biridir. Hastalığın erken periyotlarında dikkatten kaçabilecek biçimde söz bulma zahmeti ileri devirlerde günlük hayatı etkileyerek konuşmanın ve konuşma içeriğinin ileri derecede yoksullaşması, sonrasında eklenen bilişsel işlevlerdeki öbür etkilenme ile önemli bunama tablosuna neden olabilmektedir.
Medikal tedavilere ek olarak lisan alanında yapılacak rehabilitasyon çalışmalarının da bariz katkı sağladığı bilinmektedir. Tüm mental sıhhatimiz üzere lisan marifetlerimizi de hastalık öncesi korumak en kıymetli yapılacak gözetici sıhhat hizmetlerinden biridir. Bu manadaki teklifler kitap okumak, mümkün olduğunda toplumsal hayata dahil olmak ve sağlıklı beslenmenin sağlanması ve spor yapılmasıdır.”
